Einheitensystem
früher Maßsystem, systematische Zusammenfassung von Einheiten (Einheit [1]), aus denen sich alle anderen Einheiten ableiten lassen. Man unterscheidet also Basisgrößen (wie z. B. Länge) mit dazugehörigen Basiseinheiten [2] (z. B. Meter) sowie abgeleitete Größen (Geschwindigkeit als Länge pro Zeit) und abgeleitete Einheiten (wie m/s).
Einheitensystem: metrisch
Längenmaße: | ||||
1 Kilometer (km) | = | 1000 m | ||
1 Hektometer (hm) | = | 100 m | ||
1 Dekameter (dam) | = | 10 m | ||
1 Meter (m) | = | 100 cm | ||
1 Dezimeter (dm) | = | 10 cm | ||
1 Zentimeter (cm) | = | 10 mm | ||
1 Millimeter (mm) | = | 1000 µm | ||
1 Mikrometer (µm) | = | 1/1000 mm | ||
Flächenmaße: | ||||
1 Quadratkilometer (km2) | = | 100 ha | = | 10 000 a |
1 Hektar (ha) | = | 100 a | = | 10 000 m2 |
1 Ar (a) | = | 100 m2 | ||
1 Quadratmeter (m2) | = | 100 dm2 | = | 10 000 cm2 |
1 Quadratdezimeter (dm2) | = | 100 cm2 | = | 10 000 mm2 |
1 Quadratzentimeter (cm2) | = | 100 mm2 | ||
Raummaße (Hohlmaße): | ||||
1 Kubikmeter (m3) | = | 1000 dm3 | = | 1 000 000 cm3 |
1 Hektoliter (hl) | = | 100 dm3 | = | 100 l |
1 Kubikdezimeter (dm3) | = | 1 Liter (l) | = | 1000 cm3 |
1 Deziliter (dl) | = | 1/10 l | = | 100 cm3 |
1 Zentiliter (cl) | = | 1/100 l | = | 10 cm3 |
1 Kubikzentimeter (cm3) | = | 1000 Kubikmillimeter (mm3) | ||
Gewichte: | ||||
1 Tonne (t) | = | 10 dz | = | 1000 kg |
1 Doppelzentner (dz) | = | 100 kg | ||
1 Kilogramm (kg) | = | 1000 g | ||
1 Hektogramm (hg) | = | 100 g | ||
1 Dekagramm (dag) | = | 10 g | ||
1 Gramm (g) | = | 10 dg = 100 cg = 1000 mg | ||
1 Dezigramm (dg) | = | 10 cg | = | 100 mg |
1 Zentigramm (cg) | = | 10 Milligramm (mg) |
Einheitensystem: nichtmetrisch
Land | Längenmaß | m | Flächenmaß | m2, a, ha | Hohl-(Körper-)maß | l | Gewicht | kg |
Baden | 1 Rute = 10 Fuß | 3,0 | 1 Morgen = 4 Viertel = 400 Quadratruten | 36 a | 1 Maß = 10 Becher | 1,5 | 1 Zentner = 100 Pfund | 50 |
Bayern | 1 Rute = 10 Fuß | 2,918 | Tagwerk (Morgen, Juchart) | 34,07 a | 1 Schäffel (Schaff) = 6 Metzen | 222,36 | 1 Zentner = 100 Pfund | 56 |
Hannover | 1 Rute = 16 Fuß | 4,673 | 1 Quadratrute | 21,84 m2 | 1 Quartier = 2 Stößel | 0,97 | 1 Zentner = 112 Pfund | 54,84 |
Hessen | 1 Klafter = 10 Fuß | 2,50 | 1 Morgen = 4 Viertel = 400 Quadratklafter | 25 a | 1 Maß = 4 Schoppen | 2 | 1 Zentner = 100 Pfund | 50 |
Preußen | 1 Meile = 2000 Ruten 1 Rute = 12 Fuß 1 Elle | 7532,485 3,766 0,667 | 1 Morgen = 180 Quadratruten | 25,53 a | 1 Scheffel = 16 Metzen 1 Tonne = 100 Quart 1 Ohm = 120 Quart | 54,96 114,5 137,4 | 1 Zentner = 110 Pfund | 51,45 |
Sachsen | 1 Postmeile 1 Rute = 16 Fuß | 7500 4,53 | 1 Acker = 2 Morgen (Scheffel) = 300 Quadratruten | 55,34 a | 1 Kanne 1 Scheffel = 16 Metzen | 0,935 103,83 | 1 Zentner = 110 Pfund | 51,4 |
Württemberg | 1 Rute = 10 Fuß 1 Meile = 26 000 Fuß | 2,865 7448,75 | 1 Morgen = 384 Quadratruten | 31,52 a | 1 Eimer = 16 Imi = 160 Maß 1 Maß = 4 Schoppen | 293,93 1,67 | 1 Zentner = 104 Pfund | 48,64 |
Argentinien | 1 Legua = 6000 Varas | 5196 | Legua cuadrada | 2699, 84 ha | 1 Pipa | 456 | 1 Quintal = 100 Libras | 45,94 |
1 Vara = 3 Pie | 0,866 | 1 Fanega | 137,2 | 1 Arroba = 25 Libras | 11,49 | |||
China | 1 Zhang = 10 Qi = 100 Cun | 3,20 | 1 Qing = 100 Mu | 6,1 ha | 1 Dan = 2 Hu | 103,5 | 1 Jin = 16 Liang | 0,56 |
Dänemark | 1 Rode = 5 Alen = 10 Fod | 3,14 | 1 Qvadratrode = 10 Qvadratfod | 9,85 m2 | 1 Kande = 2 Potter 1 Aam | 1,93 154,5 | 1 Centner = 100 Pfund | 50 |
Frankreich Belgien | 1 Pied = 12 Pouces = 144 Lignes 1 Perche = 18 Pieds | 0,325 5,85 | 1 Arpent (Morgen) = 100 Perches carrées | 34,19 a o. 51,07 a | 1 Pinte | 0,93 | 1 Quintal = 100 Livres | 48,95 |
Großbritannien | 1 Yard = 3 Feet = 36 Inches 1 Pole (Perch) = 5,5 Yards 1 Statute mile | 0,914 5,03 1609,3 | 1 Yard of Land = 30 acres 1 Square Mile = 640 acres | 12,14 ha 259 ha | 1 Gallon = 4 Quarts = 8 Pints 1 Bushel = 8 Gallons = 256 Gills | 4,546 36,37 | 1 Hundredweight = 112 Pounds 1 Pound = 16 ounces | 50,80 0,45 |
Japan | 1 Ken = 6 Schaku | 1,818 | 1 Tan = 10 Se = 300 Tsubo | 991,7 m2 | 1 Koku = 10 To = 100 Scho | 180,4 | 1 Tan = 100 Kin | 60,48 |
Niederlande | 1 Roede = 12 Voet | 3,677 | 1 Vierkante-roede | 13,54 m2 | 1 Stoop = 4 Pintjes | 2,43 | 1 Centenaar = 100 Ponden | 49,4 |
Österreich | 1 Rute = 2 Klafter = 12 Fuß 1 Postmeile | 3,793 7585,94 | 1 Joch = 400 Quadratruten | 57,55 a | 1 Maß = 4 Seidel 1 Metzen | 1,41 61,49 | 1 Zentner = 100 Pfund | 56 |
Russland (UdSSR) | 1 Werst = 500 Saschen 1 Saschen = 3 Arschin = 7 Fuß | 1066,8 2,133 | 1 Deßjatine | 109,25 a | 1 Kruschka = 10 Tscharki 1 Wedro = 10 Kruschkas | 1,23 12,3 | 1 Pud = 40 Funt | 16,38 |
Schweden | 1 Stång = 5 Aln = 10 Fot | 2,97 | 1 Tunnland = 32 Kappland | 49,36 a | 1 Kanna = 32 Jumfrur | 2,62 | 1 Skålpund = 100 Ort | 0,425 |
Schweiz | 1 Stab = 4 Fuß = 2 Ellen 1 Wegstunde = 16 000 Fuß | 1,20 4800 | 1 Juchart = 40 000 Quadratfuß | 36 a | 1 Maß = 1/100 Ohm | 1,5 | 1 Zentner = 100 Pfund | 50 |
USA | 1 Rod = 5,5 Yards | 5,029 | 1 Square mile = 640 Acres | 2,59 km2 | 1 Gallon = 8 Pints | 3,78 | 1 Cental = 100 Pounds | 45,36 |
Das MKSA-System ist ein Teil des 1960 eingeführten
SI-Einheitensystems [6] mit den Basiseinheiten Meter, Kilogramm, Sekunde, Ampere, Kelvin (für die Temperatur) und Candela (für die Lichtstärke), dem später noch die Einheit Mol für die Stoffmenge hinzugefügt wurde. Zum SI-System gehören außerdem noch alle aus den Basiseinheiten durch Multiplikation oder Division abgeleiteten Einheiten, die teilweise noch eigene Namen haben, und die dezimalen Teile und Vielfachen der SI-Einheiten, die durch
Vorsatzsilben [7] gekennzeichnet werden.
SI-Basiseinheiten
Einheit | Einheitenzeichen | physikalische Größe |
Meter | m | Länge |
Kilogramm | kg | Masse |
Sekunde | s | Zeit |
Ampere | A | elektrische Stromstärke |
Kelvin | K | thermodynamische Temperatur |
Mol | mol | Stoffmenge |
Candela | cd | Lichtstärke |
Vorsatzsilben
Silbe | Zeichen | Zehnerpotenz1 |
Yotta | Y | 1024 |
Zetta | Z | 1021 |
Exa | E | 1018 |
Peta | P | 1015 |
Tera | T | 1012 |
Giga | G | 109 |
Mega | M | 106 |
Kilo | k | 103 |
Hekto | h | 102 |
Deka | da | 101 |
Dezi | d | 10-1 |
Zenti | c | 10-2 |
Milli | m | 10-3 |
Mikro | μ | 10-6 |
Nano | n | 10-9 |
Piko | p | 10-12 |
Femto | f | 10-15 |
Atto | a | 10-18 |
Zepto | z | 10-21 |
Yocto | y | 10-24 |
1 106 bedeutet z. B. eine 1 mit 6 Nullen, also 1 Million, 10–6 eine Bruchzahl, deren Zähler eine 1 und deren Nenner eine 1 mit 6 Nullen ist, also 1/1 000 000 = 1 Millionstel |